Interview Conrad van Alphen over 20 jaar Sinfonia Rotterdam

In maart 2020 vierde Sinfonia Rotterdam zijn 20-jarig jubileum! Artistiek leider Conrad van Alphen richtte het orkest zelf op in 2000, dus met wie kunnen we beter terugblikken op 20 jaar Sinfonia Rotterdam dan met hem?

MIJN WENS WAS OM EEN EIGEN ORKEST OP TE RICHTEN 
‘Ik heb het orkest gewoon vanuit een schuurtje in mijn achtertuin opgericht. Daar had ik een kantoortje, speciaal daarvoor ingericht’, begint Conrad van Alphen zijn verhaal. ‘Ik vond dat Rotterdam een eigen, flexibel, onafhankelijk kamerorkest nodig had, dat vanwege zijn grootte en wendbaarheid van alles en nog wat kan doen, en op verschillende locaties in de stad kan spelen. In die tijd was er in Rotterdam een redelijk hechte groep musici, die veel schnabbeltjes deed, maar eigenlijk meer gestructureerd wilde opereren om op artistiek niveau te groeien. Die wens én mijn ambitie om als dirigent een eigen kamerorkest te leiden kwamen samen in het Rotterdams Kamerorkest, zoals we aanvankelijk heetten. Ons eerste concert op 9 maart 2000 in de Paradijskerk was een groot succes! We hebben gewoon alles zelf gedaan en met het beetje geld dat ik had, heb ik de kerk, de bladmuziek en posters geregeld. Ik heb het concert ook meteen laten opnemen, en met die opname ben ik naar de programmeur van de Doelen gegaan. Die was enthousiast en boekte ons gelijk voor het seizoen daarop. Dat was natuurlijk een grote stap, want op dat moment krijg je erkenning. Zodoende kon ik ook bij andere zalen in Nederland veel concerten verkopen. Van die eerste periode heb ik trouwens nog wel een leuke anekdote: bij dat eerste concert op 9 maart hadden we natuurlijk publiek nodig. Daarom hadden we het plan opgevat om bij de Doelen te gaan flyeren. Maar toen we na afloop van een concert in de serie Music for the Millions onze flyer stonden uit te delen,  werden we weggejaagd door de beveiliging, want dat mocht helemaal niet – wisten wij veel. Inmiddels openen wij nu al jaren diezelfde serie in de Grote Zaal van de Doelen, voor een uitverkochte zaal. Grappig, hoe dingen kunnen veranderen!’

WIJ VERZORGEN EEN AVONDJE UIT!
De ondernemingszin zat er bij Sinfonia Rotterdam dus vanaf het begin in. Zo ook de behoefte om zaken een beetje ánders aan te pakken. De dirigent vertelt: ‘Al vroeg nam ik de concertformule onder de loep. Ik wilde van een concertavond meer een avondje uit maken: dat het gezellig is na afloop, zodat mensen blijven hangen. Dus zorgde ik dat er wijn – ik ben natuurlijk Zuid-Afrikaan – en hapjes waren en nodigde ik iedereen uit mee te komen genieten. Dat werd enorm gewaardeerd! In de loop van de tijd groeide het uit tot een ware happening, met proeverijen georganiseerd door een wijnsponsor. In die jaren verhuisde onze serie van de Doopsgezinde Kerk in Rotterdam naar de grotere Hoflaankerk in Kralingen. Ik weet nog goed dat we op een dag zaten te wachten op het begin van het concert – met een volle zaal, en de sponsor had zijn wijn en glazen prachtig opgesteld – toen de politie binnenliep en om onze vergunning vroeg. Tja, wij hadden nooit gedacht aan een vergunning, want wij verkochten die drank niet, die werd gesponsord. We mochten na afloop geen wijn schenken. Maar we hebben het gefikst: toevallig kende iemand de directeur van verpleeghuis Pniël aan de overkant, dat wel een vergunning had. Toen heeft die wijnsponsor met hulp van onze vrijwilligers snel alles ingepakt en bij het verpleeghuis uitgestald, en zijn we na het concert naar de overkant gegaan. Dat vergeet je nooit meer, en onze bezoekers ook niet!’

Mijn insteek is vanaf het begin geweest: altijd proberen een oplossing te zoeken, en die instelling heeft iedereen die bij ons werkt – musici én staf – vandaag de dag nog. Zo krijgen we heel veel voor elkaar. Soms is het hectisch. Bij ons recente Nieuwjaarsproject bijvoorbeeld hadden we vier concerten in drie dagen, waarbij een enorme batterij aan slagwerk van locatie naar locatie moest worden verplaatst. Na afloop was de reactie van onze slagwerker: ‘Het was zeker aanpoten, maar het was een ongelooflijk mooie productie. Een typische Sinfonia Rotterdam-week.’

TROTS OP ONS EIGEN OPENLUCHT CONCERT
De vraag naar hoogtepunten uit 20 jaar Sinfonia Rotterdam blijkt niet zo makkelijk: ‘Er is zoveel gebeurd en het is zo’n interessante route geweest.’ De chef-dirigent is in ieder geval trots op de indrukwekkende tournees: ‘We zijn twee keer naar Rusland geweest (naar Siberië in de winter en de andere keer naar St.Petersburg en Karelië), naar Colombia voor een Beethovenfestival, naar Chili voor een Mozart-festival, vier keer naar Brazilië, en in mei gaan we naar China. Maar hoe leuk die tournees ook waren, vooral onze serieconcerten in Rotterdam, Den Haag en Amsterdam zijn van groot belang voor ons. Onze compacte concertformule stamt uit 2009, toen we ook onze naam hebben veranderd naar Sinfonia Rotterdam. Als je een compact, krachtig programma van 70 minuten hebt, dan kan dat zonder pauze en dan kun je ook een mooie opbouw in de muziek maken. De beleving van zo’n avond wordt verder versterkt door de professionele en enthousiaste uitstraling van het orkest én doordat de luisteraars na afloop samen met de musici kunnen napraten en nagenieten met livemuziek. Bovendien blijkt het publiek het plezierig te vinden dat ik vanaf het podium iets vertel. Soms beschrijf ik hoe ik aan de solist ben gekomen met wie we die avond optreden. Een andere keer gaat het over de muziek. Als we een nieuw opdrachtwerk uitvoeren, leg ik daar vaak iets over uit en zeg ik tegen het publiek: ‘Na afloop wil ik van u allemaal horen wat u van het stuk vond.’ En dan ontstaat er een hele discussie over. Kortom, we proberen er alles aan te doen het publiek een echt avondje uit te bezorgen.’

‘Verder zou ik nog graag ons Sinfonia Maritiem Concert willen noemen. We vinden het belangrijk om iets terug te doen voor de stad en besloten daarom zelf een gratis toegankelijk openlucht concert te organiseren – ja inderdaad, dat we ons veel werk op de hals halen, dat is onze grote valkuil’,  grapt Van Alphen. Hij vervolgt: ‘Op de kop van de Leuvehaven ligt Plein 1940: een prachtige locatie, naast het Maritiem Museum. Als je op Plein 1940 staat en er ligt een ponton in het water, dan kan het publiek eromheen zitten. Het is heel cosy, zelfs met de 1500 mensen die er de afgelopen twee keer waren. Het programma bevat niet alleen klassieke muziek, maar ook jazz, spoken word en dans. Met deze verschillende elementen maken we een mooie samenhangende voorstelling. Het was een groot succes, en echt een mijlpaal; ik ben er heel trots op dat we dat zelf hebben weten te realiseren. De volgende keer gaan we het nog weer een stapje beter maken.’

Van Alphen en zijn team hebben natuurlijk ook hard gewerkt aan hun jubileumseizoen 2019/20. Het is weer een typisch veelzijdig Sinfonia Rotterdam-jaar! Maar dit is nog maar het begin, want we gaan nog heel veel extra dingen doen, zoals lunch- en popupconcerten. Vooral in de maand maart zullen we overal in de stad en de regio opduiken! En wat de toekomst brengen zal? Ik zou graag onze series willen uitbreiden met één of twee projecten, de internationale tournees voortzetten, aan het begin van het seizoen nog iets groots organiseren, vaker samenwerken met topsolisten en natuurlijk wil ik de artistieke groei blijven doorzetten! Ja, genoeg plannen en wensen!’

-Anneloes Brand